آشنایی با آداب و رسوم مردم شیراز در نوروز - فارس - وبلاگ همصحبت

به گزارش وبلاگ همصحبت، نوروز باستانی در سازمان یونسکو به عنوان یکی از جشن های بین المللی، نشان ثبت جهانی را دارد. ایرانیان، از دیرباز، بر این باور بوده اند که بهترین زمان برای برگزاری جشن سال نو، نخستین روز بهار همراه با نو شدن طبیعت، سرسبزی و شادابی از حیات دوباره زمین است که از گذشته تا به حال، ایرانیان، نوروز و سال جدید را در شروع بهار طبیعت جشن می گیرند.

به گزارش مردم شیراز در طول تاریخ برای ایام نوروز، آداب و رسوم ویژه ای را برگزار می نمایند که از جمله این آیین ها می توان به کاشت سبزه و عروسی نارنج اشاره نمود.

این جشن جهانی، در ایران و سیزده کشور دیگر از جمله تاجیکستان، ازبکستان، افغانستان، پاکستان، گرجستان، قرقیزستان، ترکمنستان، آلبانی، ترکیه، هند، عراق، قزاقستان و جمهوری آذربایجان، در ایام تعطیل به مناسبت آغاز سال نو، به طور رسمی برگزار می شود، که برخی افراد در دیگر کشورها نیز مانند چین، سوریه و فرانسه، نیز نوروز را به طور غیر رسمی جشن می گیرند.

مردم استان فارس نیز از چند روز قبل و بعد از آغاز عید نوروز در تکاپوی استقبال از سال نو و برگزاری مراسم آن به بهترین شیوه ممکن هستند.

از اول اسفند ماه شیرازی ها و مردم استان فارس معتقدند که زمین نفس می کشد و از سرما خارج می شود و کم کم ردپای نوروز را می توان دید.

خانه تکانی

مژگان ثابت قدم کارشناس ثبت میراث ناملموس میراث فرهنگی استان فارس گفت: در روزهای سرانجام هر سال و در آستانه سال نو، خانه تکانی یا به اصطلاح شیرازی های قدیمی، رُفت و روب آغاز می شود که در خانواده های عظیم و به ویژه در منزل پدر عظیم و مادر عظیم ها و پدر و مادرانی که فرزندانشان ازدواج نموده اند، خانه تکانی را فرزندان، عروس و دامادهای خانواده انجام می دهند. خانه تکانی یکی از آداب و رسوم ایرانیان است که همزمان با آغاز سال نو، خانه نیز باید تمیز و به دور از هر گونه آلودگی و به هم ریختگی باشد.

سبزه سبز کردن

ثابت قدم توضیح داد: در شیراز قبل از خیس کردن گندم هر مشت از گندم به نام یکی از اعضای خانواده ریخته شده و آخرین گندم به نیت سلامتی امام زمان (عج) ریخته می شود و در واقع تمام دانه هایی را که رویش دارند از جمله لوبیا، عدس، ماش، تخم شاهی، نخود، باقلا و جو و در بیشتر مناطق فارس از محصولات تولیدی خود برای کاشت سبزه استفاده می نمایند.

لایه زدن اتاق ها

کارشناس ثبت میراث ناملموس میراث فرهنگی استان فارس ادامه داد: بچه های بین سنین 16 تا 15 سال مقداری گل گیوه (ماده سفید رنگی که از پوسته و اجساد تک یافته های دریایی به دست می آمد) و زرشک را از دکان عطاری می خریدند و گل گیوه را در ظرف آبی خیس می کردند و با لعاب سریش مخلوط نموده و از پارچه نازکی مانند ململ عبور می دادند و به اصطلاح صاف می کردند و با پارچه نرمی به نام آستری این ماده سفید را به دیوار اتاق ها می کشیدند.

اتاق هایی که با دود زغال و هیزم زمستانی تیره شده بود، روشن، سفید و تمیز می شد و در این میان مادرها و دخترها به اصطلاح محلی به رفت و روب خانه می پرداختند.

خرید کفش و لباس

در شیراز، می توان همزمان با خرید عید، دقایقی به تماشای افرادی که با لباس و شمایل عمو نوروز و حاجی فیروز و با سازهایی نظیر تنبک، دایره و دف، آوازهای مربوط به عید نوروز را می خوانند مشغول شد که بیشتر شیرازی ها به این افراد عیدی می دهند.

شیرازی های اصیل در خصوص تهیه لباس شب عید این که در زمان گذشته ترجیح می دادند که لباس شب عید را خود و یا خیاطشان بدوزد و پارچه هایی را که خریداری می کردند شامل رنگ های شاد بود.

نکته دیگر این که شیرازی ها حتی در خصوص روز دوخت لباس یا قیچی کردن پارچه، آداب و رسوم خاص خود را دارند و معتقدند که دوختن لباس عید در روزهای دوشنبه یا آدینه، خوش یمن و در روزهای پنج شنبه، به اصطلاح، سنگین است و برای دوخت لباس، باید مدت زمان زیادی را صرف کرد.

در خصوص دوخت لباس در روزهای سه شنبه و چهارشنبه، نیز حساسیت خاصی داشتند و بر این باور بودند که اگر پارچه در روز سه شنبه قیچی شود، در سال آینده، به دست مرده شور یا سارق می رسد و بریدن پارچه لباس نیز در روز چهارشنبه سبب سوختن وسایل و ضرورت تعویض آنها می شود.

عیدی پیش از آغاز سال نو

در استان فارس و بیشتر نقاط کشورمان نیز، رسم بدین گونه است که دو تا سه روز پیش از عید نوروز، خانواده های پسرهایی که نامزد یا همسر عقد نموده دارند، برای عروس، عیدی می برند. در شهرستان های استان فارس، به ویژه در شیراز، این عیدی شامل سفره هفت سین، انواع لباس، شیرینی، آجیل، گوشت، مرغ و ماهی بوده که این عیدی، بر اساس رسم هر خانواده، متفاوت است و گاه، تنها به سفره هفت سین محدود می شود.

در این میان، داماد نیز از عیدی خانواده عروس بی نصیب نمی ماند، این عیدی نیز بر اساس سنت هر خانواده، می تواند شامل لباس، کفش و ساعت باشد و در نخستین سالی که هر دختر به خانه بخت می رود، خانواده اش برای تازه عروس و داماد، علاوه بر هفت سین، هدایایی را به رسم عیدی به خانه دخترشان می برند، که در خانواده های اصیل شیرازی، نان بهار نارنج در شمار هدایایی بوده که مادران شیرازی به خانه دخترشان می فرستند و این نان، که بسیار معطر و خوشمزه است، با آرد، پوست نارنج، گردو، کشمش، عرق و مربای گل بهار نارنج تهیه می شود.

عروسی درخت نارنج

در شیراز رسم بر این است که اگر درخت نارنجی بود و نارنج کمی داشت برایش مراسم عروسی می دریافتد بدین ترتیب که ابتدا خانم صاحب خانه، زنان همسایه را دعوت به عروسی درخت نارنج می کردند و همه در یک زمان تعیین در خانه جمع می شوند و زن صاحبخانه اره ای را بر می دارد تا شاخه های درخت را ببرد که یکی از زنان همسایه جلو می آید و ضامن درخت می شود و سپس تور بسیار نازکی روی درخت می کشند، شکر پنیر روی درخت می پاشند، کِل می زنند، واسونک می خوانند و شادی می نمایند و بر این باورند که آن درخت، سال بعد در فصل بهار نارنج بسیاری دارد.

آب حوض ماهی ها

تا 50 سال پیش در فارس، سه حوض ماهی در شیراز، فسا و زرقان وجود داشت، اما با خشک شدن حوض ماهی فسا اکنون دو حوض دایر بوده، و مراسمی که برای این دو حوض ماهی وجود دارد، مشابه است.

از زیر کوه سعدی، چشمه ای بیرون می آید که چند چاه برای استفاده از آن در خانه های بالادست آرامگاه حفر شده و حوض ماهی آرامگاه سعدی، هم سطح زمین و مظهر قنات و چشمه است.

پیش از زمان سعدی، و حتی در ایران باستان، این آب جریان داشت و مقدس بود و به همین دلیل این آب برای سعدی اهمیت ویژه ای داشته و براساس نوشته ابن بطوطه که دوبار در سال های 725 و 748 هجری قمری نخستین بار حدود سی سال پس از درگذشت سعدی در سفر خود به شیراز سعدی این حوض هشت ضلعی را ساخته بود.

مراسم و باورهای مردم شیراز و اطراف، تا سال 1327 هجری شمسی که سال تخریب آرامگاه سعدی برای تجدید بنای آن است، بسیار جدی و اجرای آنها بسیار ضروری بود و تا آن موقع هر سال حدود ده هزار نفر در چهلمین روز پس از عید نوروز در محوطه جلوی آرامگاه سعدی جمع می شدند و آش نذری که در فارس به اصطلاح دیگ جوش نامیده می شود، می پختند و از بامداد تا شب شادی می کردند و بر این باور بودند که یک ماهی قرمز که یک حلقه طلایی در بینی دارد، که در آب بالا می پرد و می رود و هیچ کس حق صید آنها را ندارد.

امروزه هنوز مردم کوی سعدی بر این باورند که در حوض ماهی سکه می اندازند تا آرزوهایشان برآورده شود، ولی آداب و مناسکی در این زمینه وجود ندارد، اما در زرقان چنین مراسمی هنوز ادامه دارد.

پس از ساخت آرامگاه سعدی، از آب تنی در این حوض برای برآورد احتیاج جلوگیری شد و دیگر کسی در محوطه حوض ماهی به آب دسترسی ندارد، اما حدود 150 متر بعد از آرامگاه، در کوچه ای که کوچه حمام سعدی می نامند، مردم برای باورها و مناسک خود از آب چشمه یا قنات سعدی استفاده می نمایند.

کشاورزان یک ظرف از این آب بر می دارند و هنگام آبیاری مزارع خود، آن را در جوی آب می ریزند تا از ایجاد کرم ساقه خوار جلوگیری نماید و مزارع آنها محصول بیشتر بدهد.

پخت سمنو

بانوان استان فارس، از گذشته های دور، پخت سمنو را به صورت یک سنت دیرینه حفظ نموده اند و به دلیل اهمیت بسزای پخت سمنو، برخی از مردم استان فارس، بخشی از نذری سالانه شان را صرف پخت و توزیع آن در میان دیگر افراد، دوستان و خانواده خود می نمایند.

دلیل تلفظ سمنی به جای سمنو در لهجه شیرازی در واقع برای احترام به حضرت فاطمه زهرا (س) است که کلمه (او مقصر) را بکار نمی برند و معتقدند که هر کس بر روی دیگ سمنو وارد می شود باید بدنش پاکیزه باشد.

در هنگام پخت سمنو با روشن کردن شمع، گلاب را به سمنو اضافه می نمایند نماز حاجت خوانده برخی اوقات بر روی دیگ سمنو حنا نیز می گذارند و آن را دم می نمایند چراغ ها را خاموش نموده می خوابند و معتقدند که حضرت زهرا (س) سر دیگ سمنو می آیند و دست خود را داخل دیگ بر روی سمنو می گذارند که بعد از برداشتن سر دیگ اعتقاد دارند تصویر دست حضرت بر روی سمنو افتاده است.

از کاشت سبزه تا عروسی نارنج در شیراز

پس از پخت سمنو، نوبت به پخت انواع شیرینی مخصوص عید و تهیه آجیل می رسد که این کار، در گذشته، به دلیل وجود اوقات فراغت بانوان، بیشتر بوده است.

اکنون نیز در برخی شهرستان های استان فارس از جمله زرقان، مرودشت، آباده، اقلید، ایزدخواست، صفاشهر، نور آباد، فیروز آباد و لار، این کار، به صورت سنتی در میان خانم ها رواج دارد.

معروف ترین نوع شیرینی که در این ایام پخته می شود، نان شیرین است که در میان مردم استان فارس، به ویژه شهرستان های مذکور، دارای هواداران بسیار زیادی است.

کلوچه، مسقطی لاری (که دارای شهرت بسیار زیادی است)، نان شیری، شکر پنیر و نان یوخه، از دیگر شیرینی های سنتی شیراز و استان فارس است که نوع خانگی و یا قنادی (آماده) آن در بیشتر خانه ها در سینی پذیرایی عید نوروز به چشم می خورد.

گندم برشته و پوکک برنجی از جمله شیرینی های معروفی است که بانوان فیروز آبادی پخته می شود.

لازم به ذکر است که شیرازی های اصیل، در همین زمان نان شیرین را علاوه بر مصرف خانواده یا نزدیکان خود، به منظور نذری نیز می پزند و در میان همسایه ها و تمامی خانوده توزیع می نمایند.

کلوچه مسقطی یکی از سوغاتی های منحصربه فرد و خوشمزه شیراز است، که به دو نوع متفاوت تهیه می شود.

تهیه مسقطی

مواد لازم برای کلوچه مسقطی شامل نشاسته نصف پیمانه، آب 7/5 پیمانه، شکر 3 پیمانه، روغن مایع نصف پیمانه، گلاب 4 قاشق غذا خوری، جوهرلیمو به دلخواه، خلال بادام و پسته، زعفران آب نموده و هل از جمله مواد تشکیل دهنده مسقطی شیراز هستند.

برای تهیه مسقطی نشاسته را از قبل خیس می کنیم و بعد از مدتی آب و نشاسته را با هم مخلوط می کنیم، بعد از حل شدن کامل نشاسته در آب آن را از صافی عبور داده و در کناری می گذاریم.

در ادامه کار، شکر و باقی مانده آب را به همراه روغن مایع در ظرفی مناسب ریخته و بر روی حرارت می گذاریم تا به جوش اید و سپس نشاسته را به ترکیب فوق اضافه می کنیم تا محلول غلیظ شود.

این بخش حرارت را کم نموده و اجازه می دهیم ترکیب به مدت دو ساعتی به آرامی بجوشد.

باید دقت شود که در این دو ساعت باید مواد را گاهی بهم بزنید تا ته نگیرد و در نهایت نیز بعد از گذر دو ساعت، دانه های هل را به مواد اضافه می کنیم و هم می زنیم و مواد باید دو ساعتی بجوشد تا قوام بیاید و بعد از گذر زمان مورد نظر خلال پسته و بادام و زعفران دم نموده را به ترکیب اضافه می کنیم و هم می زنیم و در آخر نیز گلاب را به مواد اضافه نموده و اجازه می دهیم تا بیست دقیقه ای بر روی حرارت بماند.

بعد از آن که مخلوط حاصل به اندازه کافی جا افتاد و به شکل خمیری درآمد، ظرفی را که می خواهیم مسقطی را در آن سرو کنیم، چرب نموده و ترکیب مسقطی را در آن می ریزیم و در کناری قرار می دهیم تا خنک شود.

بعد از خنک شدن، آن را در یخچال قرار می دهیم و بعد از سرد شدن می توان مسقطی را به شکل لوزی برش داد.

طرز تهیه کلوچه

200 گرم آرد برنج، 125 گرم روغن جامد، 50 گرم آرد سفید، یک عدد تخم مرغ، یک چهارم پیمانه گلاب، 80 گرم پودر شکر نیز از جمله موادی هستند که برای تهیه کلوچه مورد استفاده قرار می گیرند.

برای تهیه کلوچه نخست آرد برنج، پودر شکر، آرد سفید و تخم مرغ را با هم ترکیب نموده و روغن جامد و کمی گلاب را به آن اضافه می کنیم.

این ترکیب را به طور کامل هم می زنیم تا خمیری شکل شود و در نهایت نیز مقداری از خمیر را برداشته با دست گرد نموده و در سینی فر می گذاریم و با مهر بر روی آن نقش می اندازیم که کلوچه باید به مدت 20 دقیقه با حرارت 160 درجه پخته شود.

آجیل شب عید

آجیل شامل مغز انواع تخمه، پسته و بادام است که از فروشگاه های عرضه خشکبار تهیه می نمایند، اما در سال های اخیر هنوز در برخی از نواحی استان فارس، به ویژه شهرستان های استان بانوان، اقدام به تهیه آجیل شب عید می نمایند که این نوع آجیل را مادر عظیم ها و پدر و مادران ما بیشتر به یاد دارند.

در سال های پیشین، در استان فارس، آجیل شب عید شامل برنجک که اغلب مادر هر خانواده آن را می پخت که شامل شاهدانه، کنجد، گندم برشته، نخودچی و کشمش، اَخُرِک، دنگو و گاه قیسی، آلوچه و آلبالو خشک بود.

از آجیل های شهرستان فیروز آباد، مغز گردو، پسته، هسته زردآلو، فندق، نخودچی، آلَک، بَنِه، توت خشک، قیسی و خرک استفاده می شود.

تهیه خوراکی های ایام عید

گندم برشته: گندم را خیس می کردند و سپس با مالش دادن آن لای پارچه یا جوغن کرک و پوست آن را می دریافتد.

گندم را در (تابه) می ریختند مقداری آب نمک به آن اضافه می کردند و روی آتش برشته می کردند.

گمک: برنج را خیس می کردند و در تابه با مقداری آب، قند یا شکر برشته نموده و بو می دادند.

نان شیرینی: تابه عظیم، تخته پایه دار دایره ای شکل، وردنه بلند و باریک، وسایل تهیه نان شیرین بود که در یک محله دست به دست می گشت.

برای تهیه نان شیرین آرد را با آب، شکر و روغن خمیر می کردند. ظرفی را روی منقل می گذاشتند و مقدار زیادی روغن گوسفندی در آن می ریختند و یک نفر چانه های خمیر را در روغن ورز می داد و در نهایت روی خته پهن می نموده و در روغن سرخ می کردند.

علاوه بر این اقدام به رنگ کردن تخم مرغ می کردند.

کاسب های محل نیز دست به کار می شدند و سبزی فروشی ها ریشه های سیر، سبز و پیازچه ها را با رهنگ های آبی و قرمز رنگ می کردند.

اسفندهای رنگ شده، شمع های رنیگن، کندر، سنجد، سماق و اسباب سفره هفت سین را نیز در طبق های عطاری ها می چیدند.

نوروز همراه با غذاهای شیرازی

کلم پلوی شیرازی که به سبک خاصی و متفاوت با سایر شهرها پخته می شود، از جمله غذاهایی است که در ایام نوروز در شیراز پخته می شود.

از دیگر غذاهای سنتی شیراز که در ایام نوروز طبخ می شود، شامل قورمه به، دو پیازه آلو، یخنی نخود، رب پلو، یخنی عدس کلم، کوفته هلو، کوفته سبزی، آش انار، شکر پلو، شوید پلو با گوشت قیمه، آش کارده، خورشت سبزی، حلوای کاسه، حلیم بادمجان، رنگینک، تر حلوا و پاچه پلوکه خوردن آن برای مسافران دیگر شهرها در ایام نوروز بسیار جالب و جذاب است.

سالاد شیرازی نامی است آشنا که در سراسر شهرهای ایران شناخته شده و جزیی از منوی غذایی اغلب رستوران های ایران است ولی طعم واقعی آن را فقط می توان در شیراز چشید. این سالاد که با خورد کردن پیاز، خیار و گوجه فرنگی و بدون استفاده از کاهو تهیه می شود با آبغوره، نمک و نعنای خشک به آن طعم و لطافتی فراموش نشدنی می دهد که تزئین نماینده سفره غذای نوروزی شیرازی ها است.

پخت آش ابو دردا

آش ابودردا یکی از قدیمی ترین و خوشمزه ترین غذاهای چهارشنبه سوری است.

در گذشته رسم بر این بود خانواده هایی که فرد بیماری در خانه داشتند در شب چهارشنبه سوری این آش را در خانه می پختند به نیت شفای بیمار یا آرزوی سلامتی افراد خانواده در سال جدید، اما چرا اسم این آش (ابودردا) است؟ (دردا) نام پزشکی در زمان پیامبر بوده، دردا هم ریشه در کلمه درد ندارد.

دردا در زبان عربی یعنی کسی که دندان ندار، زیرا تلفظ این کلمه شبیه کلمه درد در زبان فارسی بوده یعنی شفای بیماران.

اما جریان پخت آش ابودردا این است که در گذشته مراسم (رشته بری) یعنی درست کردن رشته از خمیر با مراسمی خاص و دعا و استغاثه به درگاه خداوند بوده که همه در آن شرکت می کردند.

خوردن غذاهایی که رشته دارند به نیت در دست دریافت رشته کار و امور زندگی برای شب چهارشنبه سوری و شب سال تحویل عید نوروز همیشه یک رسم و سنت بوده و حبوبات و سبزی آش را هم از مغازه هایی که در آنها رو به قبله بوده است تهیه می شد.

در گذشته آش ابودردا را به صورت دسته جمعی طبخ می کردند یعنی گروهی از زنان همسایه و فامیل برای پخت این آش دور هم جمع می شدند و با شور و حال خاصی هر کس به نیت عزیزی به پخت این آش مشغول می شد.

علاوه بر این در زمان آماده کردن رشته، توپ های قلقلی شبیه سر آدمک از خمیر را درست می کردند و به نیت تک تک افراد خانواده در این آش می ریختند و بعد از پختن این گلوله های خمیری را از آش خارج نموده و روی پشت بام خانه می ریختند تا خوراک پرندگان شود و یا در آب می ریختند که ماهیان بخورند که دلیل این کار نیت از بین رفتن بیماری و ماندن سلامتی و خوشی بوده است.

حلیم پزان در آباده

حلیم پزان آیین چند صدساله مردم اقلید است که هر سال در شب نخست اسفندماه برگزار و مواد آن شامل گندم، گوشت، حبوبات، دارچین و روغن است که برای پخت حلیم استفاده می شود که این مراسم در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

فلسفه پخت حلیم با توجه به شغل بیشتر مردم اقلید که در گذشته کشاورزی بوده و از اول اسفند ماه کار کشاورزی آغاز می شده، مردم بر این اعتقاد بودند که باید کار در زمین های کشاورزی را با نیرو و قوت بیشتری آغاز نمایند به همین خاطر از این آش استفاده می کردند.

در منطقه بوانات نیز در سر سفره هفت سین از تخم مرغ رنگ نموده استفاده می کردند که برای رنگ کردن تخم مرغ ها از پوست انار، گردو و بلوط استفاده می کردند و در عید نوروز به بچه ها تخم مرغ رنگی هدیه می دادند.

در شهرستان استهبان کماچ، نان اسفناجی و در فسا نان فسایی شیرینی هایی بود که برای ایام نوروز پخته می شد.

در شیراز و شهرستان فسا، برخی از افراد، به جز سفره هفت سین، سفره هفت میم را نیز پهن می نمایند که این سفره شامل مرغ، ماهی، میگو، ماست، مسقطی، مدنی (لیمو شیرین) و مویز است.

مراسم هفت میم، مر بوط به شهرستان بوشهر است، اما با گذشت زمان این شهرستان، جزء استان فارس بوده است، در برخی از نقاط استان، هفت میم در کنار هفت سین قرار می گیرد.

در برخی دیگر از شهرستان های استان فارس، علاوه بر موارد مذکور، پنیر، کاهو، خرما، کنگر ماست، عسل و کره نیز بر سر سفره هفت سین قرار می دهند.

مردم شیراز و فسا، هم چنین، تخم مرغ سفره هفت سین را بر روی یک آینه که کف زمین و بر روی سفره پهن نموده اند و یک انگشتر نیز بر روی این تخم مرغ قرار می دادند و معتقدند بودند که این تخم مرغ هنگام تحویل سال، حرکت می نماید و انگشتر می افتد.

یک رسم متفاوت دیگر که در دقایق باقی مانده به تحویل سال در میان شیرازی های اصیل رایج است، پخت آش رشته و شیر برنج (که در برخی نواحی، آش برنج نیز خوانده می شود) در کنار دیگر غذاهای مورد نظرشان است.

بر اساس سنت و عقاید مردم شیراز، دو غذای مذکور، باید دقایقی قبل از سال تحویل و پس از آن بر روی گاز و در حال پخت باشند، آنها معتقدند که شیر برنج، نماد خوشبختی و سعادت و آش رشته، نماد در دست داشتن رشته کار و زندگی در سال جدید است.

در برخی از مناطق استهبان، نی ریز، داراب مردم کوزه های سفالی را که در خانه داشتند و به کارشان نمی آمد می آوردند و در آن مقداری ذغال و پول می گذاشتند یا برخی اوقات آب در این کوزه ها می ریختند و به بیرون پرتاپ می کردند و اعتقاد داشتند که سیاهی و نکبت از خانه بیرون می رود و سال جدید سال پربرکتی است.

آیین های کهن جشن چهارشنبه سور

فال گوش ایستادن: در این مراسم که در آن دختران جوان نیت می نمایند، پشت دیواری می ایستند و به سخن رهگذران گوش فرا می دهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را می گیرند.

قاشق زنی: در این رسم دختران و پسران جوان چادری بر سر و روی خود می کشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود می فرایند.

صاحبخانه از صدای قاشق هایی که به کاسه ها می خورد به در خانه آمده و به کاسه های آنها آجیل چهارشنبه سوری، شیرینی، شکلات، نقل و حتی پول می ریختند.

شال اندازان:

جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به سر یکدیگر گره زده، از آن طناب رنگین و بلندی حدود 3 متر درست می نمایند.

آنگاه از راه پلکان خانه ها یا از روی دیوار بر بالای بام خانه افراد فامیل و همسایگان می آیند و طناب حریر یا ابریشمی را از روزنه ای که در میان بام منازل برای خروج دود اجاق یا تنور نان پزی تعبیه شده است، وارد منزل می نمایند و یک سر آن را خود در بالای بام در دست دارند.

آنگاه با چند سرفهٔ بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان می سازند و صاحبان خانه ها که در آن شب منتظر چنین شال هایی هستند به محض مشاهده طناب رنگین سوری، آنچه را که از قبل آماده نموده اند در گوشه شال می ریزند و گره ای بر آن می زنند سپس با یک تکان ملایم، صاحب شال را مطلع می سازند که هدیه سوری آماده است.

آنگاه شال انداز شال را بالا می کشند و آنچه درون دستمال گذاشته شده که هم فال است و هم هدیه چهارشنبه سوری.

زیرا از روی نوع هدیه ای که در گوشه دستمال نهاده شده تفأل می زند و اگر هدیه، گرده نانی باشد، نشانه نعمت، شیرینی نشانه شیرین کامی و شادمانی، انار نشانه فرزند زیاد در آینده، گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشان سرسختی و استقامت در برابر دشواری ها و اگرکشمش باشد نشانه پرآبی و پربارانی در سال جدید و گاهی با شال اندازان مزاح نموده بر سر شال آنان جاروی کوچکی می بندند که آن نشانه خانه خرابی و بیچارگی است.

یکی دیگر از مراسم ها در جهارشنبه سوری پریدن از روی آتش است که مقداری خار و خاشاک را جمع آوری می کردند و با آن هفت کپه درست می کردند و بعد از آتش زدن کپه ها از روی آن می پریدند.

مراسم علفه

این مراسم در پنج شنبه آخر سال برگزار می شود و سبزه ای را برای کسی که درگذشته است بر سر خاکش می برند که این فلسفه به جاودانه بودن روح درگذشتگان باز می شود.

سیزده بدر

تمامی مردم کشورمان سیزده بدر را پذیرفته و در این روز بیشتر طبق یک سنت دیرینه سعی می نمایند از خانه ها بیرون زده، به دامان طبیعت سرسبز پناه ببرند و روز را به شادی به شب برسانند.

در شیراز نیز مرسوم است که روز دوازده فروردین همه وسایل تهیه می شود و هر چه از شیرینی ها و آجیل ها باقی مانده برای صبح سیزده آماده می شود که البته همراه آن سرکه و کاهو نیز هست.

صبح سیزده فروردین همه دسته دسته راهی کوه و باغ های اطراف شیراز می شوند و معتقدند در روز سیزده فروردین نباید در خانه ماند زیرا این روز نحس و بدیمن است.

این روز، پیش از طلوع آفتاب و تا پاسی از شب ادامه دارد و در عصر آن روز ویژه سبزی گره زدن دخترها است که در واقع برای گشایش بخت خود این کار را می نمایند و ترانه هایی می خوانند.

چنانچه سیزده به در در ماه رمضان بیفتد. مراسم را بعد از اتمام ماه رمضان در اولین آدینه یا اولین عید انجام می دهند.

منبع: وبلاگ همصحبت

موشن گرافی | آیین های نوروزی