فیلم سینماییجنایت بی دقت؛ تاریخ به روایت سینما - وبلاگ همصحبت

به گزارش وبلاگ همصحبت، در خصوص تاریخ ظاهرا به نظر می رسد که در خصوص زمانی جدا از زمان حال صحبت می کنیم، درحالی که نگاه من به تاریخ به صورت یک زنجیره است که بین حال و گذشته همپوشانی وجود دارد و انسان تنها برای اینکه درک بهتری داشته باشد، آن ها را از هم جدا نموده است.

پولاد امین| در روز هایی که نگاه فستیوال ونیز به فیلم خورشید مجید مجیدی دوخته شده که با استقبال منتقدان روبرو شده و رسانه های غربی آن را یکی از امید های شیر طلایی سال جاری عنوان نموده اند، سینمای ایران با جنایت بی دقت شهرام مکری جوانبی دیگر از پتانسیل خود را به نمایش گذاشت...

جنایت بی دقت که اولین نمایش دنیای خود را در بخش افق های جشنواره فیلم ونیز تجربه می نماید، در چند روزی که از آغاز فستیوال می گذرد، فیلمی پرخبر و مورد توجه بوده است. یکی از کنجکاوی برانگیزترین فیلم های این دوره از جشنواره که بی تردید بعد از فستیوال ونیز در ایران نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت...

جنایت بی دقت به عنوان چهارمین فیلم بلند شهرام مکری؛ یکی از آن فیلم هایی است که در ادبیات سینمایی به باب طبع جشنواره ها معروف است. روایتی متفاوت با مضمونی مرتبط با سینما درباره تماشاگرانی که قبل از آغاز اکران فیلمی درباره آن حرف می زنند، اما با آغاز نمایش بر پرده سینما، داستان تماشاگران و قصه فیلم با هم یکی می گردد...

بعد از اولین نمایش جنایت بی دقت در فستیوال ونیز معلوم شد که برخلاف سه فیلم اول شهرام مکری، این فیلم می تواند در ایران نیز فیلم موفقی باشد و از سوی طیف های مختلفی مورد استقبال قرار گیرد. فیلم گوشه چشمی به یک رخداد ملتهب تاریخی مرتبط با سینما (حادثه سینمارکس آبادان) دارد و داستانی هنوز مبهم درباره 42 سال پیش را روایت می نماید.

درباره سینما هایی که در روز های انقلاب به آتش کشیده شدند که در یک مورد غم انگیز، سینمارکس با تمام 400 نفری که در آن داشتند فیلم گوزن ها را تماشا می کردند، در آتش سوختند. پفراینده ای که هنوز و همچنان معما های بسیاری دارد و همین هم شانس موفقیت آن را در سینمای خودمان نیز افزایش می دهد...

با اینکه خرید حق اکران جنایت بی دقت در فرانسه نشان داد که این فیلم ظاهرا چشم انداز خوبی برای موفقیت خارج از فضای جشنواره ها و بین تماشاگران عادی کشور های غربی هم دارد. کمپانی Damned Films که طی قراردادی با کمپانی دریم لب فیلمز که پخش بین المللی فیلم جنایت بی دقت را کسب نموده، حق نمایش ساخته جدید شهرام مکری را خریداری کرد، اعلام نموده که جنایت بی دقت را به طور گسترده در فرانسه و مناطق موناکو و آندورا اکران خواهد نمود...

آغاز خبرسازی

شهرام مکری خبرسازی در فستیوال ونیز سال جاری را با صحبت هایش درباره تحریم های آمریکا آغاز کرد. کارگردان چهل ودو ساله فیلم های اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر، ماهی و گربه و هجوم در میزگردی که با موضوع فراوری مشترک سینمایی برگزار شده بود، ایران را جذاب ترین کشور خاورمیانه برای فراوری مشترک فیلم های سینمایی دانست و گفت که تحریم های سیاسی که مانع از جابه جایی پول و سرمایه میان بانک های ایران و سایر کشور ها می گردد، محافظه کاری در بروکراسی اداری، عدم دادوستد سینمایی و نبود تمایل برای فراوری فیلم در سایر کشور ها از سوی مدیران سینمای ایران و شرایط پیچیده حاکم بر سینمای ایران به لحاظ محتوایی مهم ترین موانع فراوری فیلم های مشترک میان ایران و سایر کشور ها هستند ...

مکری که پیشتر در سال 2013 با فیلم ماهی و گربه برنده جایزه بخش افق فستیوال ونیز برای مضمون نوآورانه شده، در میزگرد آینده سینمای دنیا که در حاشیه این جشنواره برگزارشد، گفت:

قدمت سرزمین ایران و ادبیات غنی آن که مملو از داستان های افسانه ای و اسطوره ای است، طبیعت چهار فصل که امکان فراوری فیلم در شرایط آب و هوایی مختلف را فراهم می نماید، نیروی متخصص و ماهر سینمایی و سابقه صدوده ساله سینما در ایران، نیروی کار ارزان در عرصه سینما، علاقه مندی مردم ایران به سینما و همراهی آن ها با گروه های فیلمسازی، بازار فیلم خوب و مناسب برای فراوریات مشترک سینمایی، به کارگیری سرمایه دولتی و بخش خصوصی در فراوری فیلم و سرعت بالای فراوری فیلم در ایران نسبت به کشور های اروپایی و آمریکایی ازجمله ظرفیت ها و جذابیت های ایران برای فراوریات مشترک سینمایی هستند ...

تاریخ بی دقت

درباره موضوع تاریخی فیلم جنایت بی دقت؛ شهرام مکری می گوید که نگاهش به رخداد های تاریخی نه به عنوان اتفاقی جدا که به صورت یک زنجیره از رخداد های مستمر بوده است: در صحبت در خصوص تاریخ ظاهرا به نظر می رسد که در خصوص زمانی جدا از زمان حال صحبت می کنیم، درحالی که نگاه من به تاریخ به صورت یک زنجیره است که بین حال و گذشته همپوشانی وجود دارد و انسان تنها برای اینکه درک بهتری داشته باشد، آن ها را از هم جدا نموده است.

مکری به رادیو ونیز گفته که جنایت بی دقت داستانی آشنا برای ایرانی ها دارد: داستان فیلم من درباره روزی است که یک تراژدی در تاریخ ایران رخ داده. روزی که یک سینما که پر از جمعیت بود، به آتش کشیده شده است. البته فیلم به این سیاهی نیست که در خلاصه داستان به نظر می آید و بیشتر سعی نموده ایم نگاهی تطبیقی با امروز ایران داشته باشیم.

شاید به دلیل نوع نگاه شهرام مکری به رخداد های تاریخی فیلمش باشد که او از جنایت بی دقت به عنوان فیلمی رئالیستی با ترکیبی از سورئال یاد می نماید. به گفته شهرام مکری تاریخ ایران دارای یک دیوار جدانماینده مرتفعی است که نامش انقلاب است. هر چیزی که رخ داده است، به قبل و بعد از این مرز تاریخی تقسیم می گردد.

فیلم جنایت بی دقت در خصوص یکی از مهم ترین رویداد هایی است که منجر به ساخت این دیوار جدانماینده شده است. بسیاری معتقدند که آتش سینما رکس آغاز شعله ورشدن آتش انقلاب در ایران بود. برای من حیاتی بود که نشان دهم همچنان 40 سال پس از پیروزی انقلاب باورکردنی نیست که تاریخ به جلو حرکت ننموده باشد، بلکه همچون یک دایره در هم پیچیده باشد. ما شخصیت های داستانِ تاریخی را از 40 سال پیش در تهران می بینیم. روش تجربی من این گونه بود که شخصیت های تاریخی را در ایران معاصر فرابخوانیم.

مکری می گوید که از این طریق خواسته تاریخ را شکل دیگری ببیند: سینما امکان می دهد که لحظات طلایی تاریخ یا تراژدی های عظیم تاریخی را جور دیگری ببینیم. تغییراتی که گاهی سینماگر ها درباره مستندات تاریخی می دهند، یعنی اتقاقاتی که می دانیم افتاده، اما آن ها جور دیگری نشانش می دهند، همواره همین است ...

واقعیت و خیال

شهرام مکری درباره نقش سابقه مستندسازی اش در ساخت فیلم جنایت بی دقت می گوید که کار در تلویزیون و ساخت مستند نگاه خوبی درباره جامعه ایران به او داده است: ساخت برنامه های تلویزیونی یا کار های مستند برای من فقط برای امرار معاش است، چون در این نوع فیلمسازی نمی توان به تجربه گرایی دست زد و این امر باعث بروز مشکلاتی عظیم می گردد.

مثلا در پیدا کردن یک بازار برای نمایش فیلم یا یافتن سرمایه گذار برای فیلم های بعدی. اما به هرحال باید زندگی کرد و من هم این کار ها را برای زندگی کردن می کنم و البته در کنارش هم تدریس می کنم و آگهی بازرگانی هم می سازم که همه این ها به من یاری می نمایند تا درک بهتری از شرایط جامعه ایران امروز داشته باشم که برای رشد کوشش می نماید.

مکری ادعا می نماید که برخلاف بخش غالب سینمای ایران، علاقه ای به رئالیسم و هایپررئالیسم (واقع گرایی افراطی) ندارد و حتی عامدانه سعی می نماید تا جایی که می تواند از آن دور گردد: سینمای ایران علاقه شدیدی به فیلم های واقع گرایانه افراطی دارد، من، اما کوشش می کنم از آن نگاه فاصله بگیرم و حتی وقتی فیلمی درباره یک رخداد مستند می سازم، می کوشم در روایت آن از نقطه دید واقع گرایانه دور شوم.

به عبارت بهتر: ایده اولیه این فیلم این بود که با یک لایه هایپررئالیستی آغاز کنم و در فرایند کار در دل روایت خیلی رئالیستی کار، تماشاگر وجود یک رخداد یا قدرت فراواقعی را هم حس کند. جوری که نتوانیم آن را خیلی راحت به عنوان یک فیلم رئال یا سورئال تعریفش کنیم.

بیم و امید

شهرام مکری کارنامه ای پرافتخار دارد و با فیلم هایی مانند طوفان سنجاقک، محدوده دایره، آندوسی، اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر، مستند اردک آبی، خام، پخته، سوخته، ماهی و گربه و هجوم جوایز پرشماری از فستیوال های داخلی و خارجی به دست آورده است که از آن میان می توان به سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه برای فیلم های طوفان سنجاقک و محدوده دایره در دوره های 22 و 25 جشنواره بین المللی فیلم فجر، مدال نقره یونیکا از آلمان (فیلمسازان آماتور دنیا)، تندیس جشن خانه سینما برای فیلم کوتاه آندو-سی، تندیس جشن خانه سینما برای فیلم محدوده دایره، جایزه آموزشگاه فیلم قزاقستان برای فیلم خام، سوخته و لوح افتخار برای کارگردانی فیلم اشکان، انگشتر متبرک از جشنواره فیلم فجر اشاره نمود.

حالا با استقبالی که از فیلم جنایت بی دقت به عمل آمده، باید دید شهرام مکری که با فیلم ماهی و گربه توانسته جایزه ویژه بخش افق های ونیز را در سال 2013 به دلیل محتوای خلاقانه از آنِ خود کند؛ سال جاری چه دستاوردی از ونیز خواهد داشت.