بیرون از میدان رقابت کسب وکارهای جهانی نشسته ایم - وبلاگ همصحبت

به گزارش وبلاگ همصحبت، اینجا، ایران است، سال 1401؛ بیرون از میدان رقابت کسب وکارهای جهانی نشسته ایم و ویزای حضور ما در مسابقات صادر نشده است. اگر شما در یک کشور اروپایی متولد شده باشید، احتمالا هیچ حسی نسبت به دغدغه اخذ ویزا برای سفر به یک کشور هم قاره یا کشوری هزاران کیلومتر دورتر ندارید. تمهید یک سفر بین المللی برای شما الزامی ویژه تر نمی طلبد. در حدی که چنین سفری، حتی در قالب یک اردو و سفر ماجراجویانه در شروع دوره جوانی شما میسر است. احتمالا علاوه بر شناخت قوانین و ملاحظاتی فرهنگی یا جغرافیایی، الزام دیگری وجود ندارد که این سفر هر چقدر که تمایل دارید، طول بکشد.

افزون بر این و حتی مهم تر از این، افق نگاه و رویای سفری بین المللی است. این رویا، یک روزه شکل نمی گیرد و متکی بر تجارب زیسته و درس آموخته های محسوس و نامحسوس هرروزه در دوران زندگی است. تجربه سفرهای کوچک و بزرگ گذشته و مصاحبت با دنیادیدگان هموطن و مسافران دنیا وطنی، بخشی از این تجربه است. سفر ماجراجویانه شاید تمثیلی بجا از یک کسب وکار نوپای نوآور باشد. بنیان گذاران و شرکای چنین کسب و کاری، مسافران و همسفران این سفر ماجراجویانه هستند.

افق نگاهی دنیای ضروری است

در جذب فرصت ها و ظرفیت های بازار و سرمایه های بین المللی برای یک کسب وکار، برخورداری از افق نگاهی دنیای و فرامحلی نیازی نخستین است که سقف رشد ذهنی هم بنیان گذاران و به تبع آن، شرکای کسب وکاری آن را معین می­کند. این نگاه، شکل گیری ایده، نحوه پرورش و رشد آن، طراحی مدل کسب وکار و مراحل توسعه متصور برای آن را متاثر می کند.

به فرض که کسب وکاری با نگاهی متناسب با رشدی فراتر از مرزها شکل گرفته باشد، برای جذب سرمایه و طی مراحل رشد آن خوب است به بعضی از مولفه های مهم ارزیابی یک کسب وکار به وسیله سرمایه گذار توجه کنیم. در بالای فهرست، مولفه های متعددی از جمله تیم، مورد ارزیابی قرار می گیرند. استارتاپ های ایرانی متعددی از این مرحله ارزیابی پیروز بیرون می آیند. گرچه روند هراس انگیز مهاجرت نخبگان از کسب وکارهای ایرانی در سال های اخیر قدرت رقابت آنها را در فضای بین المللی کاهش داده است و بر توان رقابتی کسب وکارهای کشورهای همسایه افزوده است.

هم ارز این مولفه، ارزش پیشنهادی است. ارزش پیشنهادی بعضی کسب وکارهای ایرانی متمرکز بر مسائل و روندهای بازار داخلی، در بازارهای بین المللی مزیت رقابتی ویژه ای ایجاد نمی کند. گاهی طراحی راه چاره با پیش فرض های شناختی از فضای کسب وکاری و قانونی داخلی انجام می گردد و با ملاحظاتی تراش می خورد که در محیط بین المللی امکان رشد ویژه ای ندارد.

اهمیت شناخت به موقع روندهای دنیای

شناخت درست و بهنگام روندهای بازار و فناوری بین المللی و تدوین راهبردهای چابک برای طراحی ارزش پیشنهادی قابل رقابت در بازار بین المللی اهمیت بالایی دارد. این فرایند شناختی گاهی برای تکامل نیازمند آزمون و تجربه در همان بازارهاست که چنین تجربیات دست اولی برای شناخت قواعد بازی بین المللی در دسترس کسب وکارهای ما نیست.

در فضای کسب وکار بین المللی علاوه بر ارزش پیشنهادی، اعتمادسازی اهمیت ویژه ای دارد. این اعتمادسازی مستلزم برندسازی درست و شایسته است اما منحصر به آن نیست. اعتمادسازی بین المللی مهم تر از عامل فوق متاثر از عوامل محیطی و شرایط سیاسی و اقتصادی جامعه است. فضای تحریم و عدم امکان ارتباط اقتصادی با کسب وکارهای ایرانی، پیچیدگی های تعاملات سیاسی و تاثیر آن بر اقتصاد کشور، عملا کارآفرینان ایرانی را بیرون از فضای رقابتی نگاه داشته است. فرصت رقابت بعد از امکان حضور و تجربه و آزمون رخ می دهد، حال آنکه کسب وکارهای ایرانی حتی امکان پا به میدان گذاشتن ندارند.

در چنین شرایطی نمی توان ارزیابی درستی از پیروزیت کسب وکار و توان آن در غلبه بر چالش های بازار و رقابت و توسعه داشت. زیست بوم نوآوری فضای معتبری برای رشد ارگانیک ایده ها و تیم ها و کسب وکارهاست. اخلال در این ارتباط زیست بومی و انفعال، با ذات آن در تناقض است و جبران ساز های موقتی هم پیروزیت قابل دفاعی ایجاد نمی نمایند.

بسته بودن درهای تعامل فعال و دوسویه دنیای در همه وجوه آن در این سال ها، در لحظه لحظه فعالیت کسب وکارهای نوپا، آرایش و شکل گیری همه راه چارهها و انتخاب ها، شبکه تعاملات و انتخاب ابزارهای هر روزه اثر می گذارد و حتی اگر در روزهای آغازین افق نگاه بنیان گذاران فراملی بوده باشد، آرام آرام و نامحسوس تحت تاثیر شرایط آنها را پای در گل و محصور در حصارهای بیرونی می کند.

در این فضا و برای برون رفت از این حصارهای ذهنی و پیرامونی، بنیان نهادن رخنه های متعارف و گاه نامتعارف در این حصارها به وسیله به اشتراک گذاری تجارب بین المللی، سفرهای تعاملی، ارائه ظرفیت ها و زیرساخت های تسهیلگر در مواجهه با فرصت های بین المللی ناگزیر می کند که در همین سال های دشواری، کم نبوده اند کسانی که به آن دست زده اند و کمابیش بهره هایی نیز برده اند.

اما آنچه باز هم کام را آنچنان که شایسته است شیرین نمی کند، این است که سختی و پرهزینه بودن به کارگیری این سازوکارها، توان و انرژی ای را که باید صرف رشدی بانشاط می شد، برای غلبه بر مسائل برخاسته از تحریم و بسته بودن درهای تعامل هزینه می کند و کندی و گاهی فرسودگی به همراه می آورد و از سویی دیگر، گرچه تیم های ایرانی را که ناگزیر خود را با چهره و ردای سایر ملیت ها آراسته اند رستگار می کند، اما مانع از کسب امید و افتخار برای کسب وکارهای ایرانی می گردد و انتشار این تجربه را در کشور محدود می کند.

برون رفت کامل از این شرایط، افزون بر فعالیت های درونی زیست بوم نوآوری، نیازمند تغییری جدی و بنیادی در سیاست گذاری و راهبری کلان جامعه و راهبردهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی کشور است.