یوزپلنگ آسیایی، رتبه دوم گونه های در معرض خطر انقراض ایران - وبلاگ همصحبت

به گزارش وبلاگ همصحبت، تهدیدات بسیاری برای در معرض خطر قرار گرفتن گونه های حیات وحش وجود دارد که تغییر اقلیم و خشکسالی های طولانی مدت، تخریب و تبدیل زیستگاه ها که ما در ایران با آن بسیار دست و پنجه نرم می کنیم، جاده سازی، معدن، دام مازاد بر ظرفیت، خطوط انتقال نیرو، زمین های کشاورزی و دیم کاری ها که هر مکانی را با شخم زدن به زمین کشاورزی و دیمی تبدیل می نمایند از جمله این چالش ها و تهدید ها است.

به گزارش ایسنا، در حال حاضر حدود 128 گونه جانوری و مهره دار کشور در معرض خطر انقراض هستند که بعضی وضع خوبی ندارند و دوزیستان بیشترین آسیب پذیری را در این حوزه دارند و خطر انقراض دامن رده پستانداران، خزندگان، دوزیستان، ماهیان و پرندگان ایران را گرفته است و بعضی گونه ها نظیر یوز آسیایی هم از بعد ملی و هم از نظر بین المللی در خطر انقراض شناخته شده اند. در چنین شرایطی روز گذشته (6 فروردین ماه) خبر تلف شدن یک قلاده یوزپلنگ آسیایی باردار بر اثر تصادف منتشر شد.

در رده پستانداران گور ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، خرس سیاه و گوزن زرد در معرض خطر انقراض هستند.

یوزپلنگ آسیایی در رتبه دوم گونه های در خطر انقراض ایران قرار می گیرد. با احتساب یوز هایی که احتمالا شناسایی نشده اند، جمعیت این گونه در ایران زیر 30 فرد برآورد می گردد. طی سه سال اخیر تعداد یوز های بالغ و جدا از مادر به 13 فرد رسیده است که یک یوز در خراسان جنوبی، سه یوز در یزد و 9 یوز در توران سمنان زندگی می نمایند.

شرایط یوزپلنگ آسیایی به قدری وخیم است که در حال حاضر این گونه جانوری در کشور های همسایه ایران به طور کلی منقرض و در ایران هم به بخش هایی از استان های یزد، خراسان جنوبی، کرمان و سمنان محدود شده و جمعیت آن در سه استان یزد، خراسان جنوبی و کرمان بسیار ناچیز است.

گور ایرانی یکی دیگر از گونه های در معرض خطر انقراض است که در دو زیستگاه ایران وجود دارد؛ یکی در منطقه حفاظت شده توران در جنوب استان سمنان که حدود 250 فرد گورایرانی در آن موجود است و دیگری منطقه حفاظت شده بهرام گور در جنوب شرقی استان فارس که 1200 فرد گور ایرانی در آن نگهداری می گردد و با توجه به زادآوری آن طی یک سال اخیر پیش بینی می گردد جمعیت آن به 1500 راس رسیده باشد البته گور ایرانی هم به لحاظ قوانین ملی و هم بین المللی یک گونه در حال انقراض محسوب می گردد.

بر اساس اطلاعات پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست گوزن زرد ایرانی نیز از جمله گونه های بسیار مهم در جهان به شمار می رود. این گوزن طبق لیست ارائه شده از طرف اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت، در رده EN و لیست قرمز واقع شده است که در معرض خطر انقراض محسوب می گردد.

این گوزن ها در زیستگاه های محدود در جزیره اشک در آذربایجان غربی و پارک ملی دز خوزستان رهاسازی شده اند و در مراکز تکثیر و پرورش گوزن زرد در استان های ایلام، یزد، فارس، آذربایجان غربی و مازندران در مراکز تکثیر و پرورش نگهداری می شوند. نرزایی چالشی است که جمعیت گوزن زرد دچار آن هستند چراکه دو سوم جمعیت فعلی گوزن زرد در کشور ما نر هستند. تغییرات اقلیمی و نابودی زیستگاه ها به طور مستقیم زندگی بسیاری از موجودات مانند گوزن زرد در دریاچه ارومیه را به خطر انداخته است.

خرس سیاه آسیایی که به خرس سیاه بلوچی و در گویش بلوچی به مَم یا هرس معروف است دارای ارزش های زیستی، زیبایی شناختی، علمی و آموزشی است، اما در زمره گونه های درخطر انقراض کشور واقع شده است. عمدتا در منطقه ها جنگلی به خصوص در نواحی تپه ماهوری و کوهستانی در ارتفاعات 500 متر تا 2700 زیست می نماید و در استان های کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان با تراکم بسیار پایین یافت می گردد.

خرس سیاه آسیایی براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه های درخطر انقراض است و تخریب و جزیره ای شدن زیستگاه ها، شکار و زنده گیری توله ها از مهم ترین عوامل ازبین رفتن این گوشتخوار در ایران به شمار می رود.

درمورد این گوشتخوار کمتر مطالعه شده و حفاظت از آن در محدوده پراکنش محدود آن نیازمند برنامه ریزی و اقدامات جدی است و بر اساس اعلام سازمان محیط زیست تکه تکه شدن زیستگاه، بهره برداری از جنگل ها برای زغالگیری، معدن کاوی، احداث جاده های روستایی و شهری و چرای بی رویه مهمترین عوامل تخریب زیستگاه خرس سیاه است.

می توان گفت تغییرات اقلیمی و تخریب زیستگاه ها بیشترین اثر را بر انقراض گونه ها دارند. براساس آمار های ارائه شده از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست کشور طی نیم قرن اخیر 70 درصد گونه های برجسته حیات وحش از دست رفته است و بسیاری از گونه ها نظیر یوزپلنگ آسیایی در لبه پرتگاه انقراض قرار دارند این در حالیست که در ایران میش مرغ از راسته پرندگان بیشتر از همه گونه های دیگر حتی یوزپلنگ در معرض خطر واقع شده است. میش مرغ از خانواده میش مرغ شکلان است.

از این خانواده سه نوع پرنده مختلف وجود دارد که دو نوع دیگر آن به جز میش مرغ، هوبره و زنگوله بال هستند. شرایط میش مرغ درمیان آن ها از همه نامناسب تر است. بر اساس آمار سرشماری زمستان 1400 تعداد 19 فرد از این گونه به جای مانده که در پناهگاه حیات وحش دشت سوتاو حمامیان زندگی می نمایند. پروژه مشارکتی حفاظت میش مرغ حمایت نماینده این گونه در معرض خطر انقراض است و کوشش می نماید با ارایه آموزش های لازم به جوامع محلی، همراهی آن ها را برای حفاظت از ابن گونه جلب کند.

بدین جهت به نظر می رسد توجه به تنوع زیستی و حیات وحش در داخل کشور به تن هایی کارساز نخواهد بود و برای مدیریت شرایط بحرانی فعلی و جلوگیری از انقراض گونه های در معرض خطر بهره گیری از ظرفیت های بین المللی نیز حائز اهمیت است.